دیباچه:
رشته بهداشت محیط به مطالعه مسائل زیست محیطی از قبیل آب، فاضلاب، زباله، هوا و کنترل بهداشت مواد غذایی میپردازد تا دانشجویان پس از فارغالتحصیلی بتوانند در اجتماعات کوچک مستقر شده و پس از مطالعه و بررسی مشکلات بهداشت منطقه در جهت رفع این مشکلات قدم بردارند؛ یعنی دانشجویان باید بتوانند با دادن طرحهایی مفید و عملی در زمینه تأمین آب آشامیدنی سالم کمی و کیفی، دفع صحیح زباله، بهسازی اماکن عمومی، مبارزه با حشرات و ناقلین بیماری، مردم را در رفع این مشکلات راهنمایی و کمک کرده و اطلاعات و آمارهای لازم را در موارد فوق جمعآوری و طبقهبندی نمایند.این رشته در مقطع کاردانی مسائل زیستمحیطی را به صورت سادهتری مطرح میکند چون کاردانها در اجتماعات کوچکتری مثل روستاها به مردم خدمت میکنند و به مسائل بهداشتی اولیه آنها از قبیل پاکیزه کردن آب (گندزدایی آب)، مبارزه با حشرات، تصفیه فاضلاب و بهداشت مسکن و اماکن عمومی میپردازند. اما در مقطع کارشناسی تخصصیتر و فنیتر میشود، چون فارغالتحصیلان باید بتوانند برای اجتماعات بزرگتر از قبیل شهرها برنامهریزی بهداشتی کنند. برای مثال طراحی تصفیهخانه آب یا فاضلاب شهرها، نحوه جمعآوری فاضلاب، نحوه توزیع و انتقال آب، شناخت آلایندههای هوا و کنترل آنها در حیطه فعالیت فارغالتحصیلان کارشناسی بهداشت محیط میباشد.
تواناییهای لازم :
رشته بهداشت محیط دارای سه جنبه بیولوژی، شیمی، فیزیک و ریاضی است و دانشجوی بهداشت محیط در صورت علاقهمندی به هر یک از زمینههای فوق میتواند در این رشته موفق گردد.برای مثال کارشناس بهداشت محیط که به دروس فنی به ویژه مکانیک سیالات علاقهمند است، میتواند در زمینه طراحی تصفیه خانهها فعالیت کند. کارشناس علاقهمند به بیولوژی نیز میتواند در زمینه انتقال بیماریها به انسان توسط فاکتورهای زیست محیطی مطالعه و تحقیق کند و فردی که به شیمی علاقهمند است میتواند در زمینه فرآیندهای مختلف اعم از فرآیند تصفیه آب یا فاضلاب فعالیت نماید. درواقع این رشته میتواند طیف گستردهای از داوطلبان را که دارای علایق و توانمندیهای متفاوتی هستند، جذب خود کند. قابل ذکر است که زمینههای فوق بیشتر در کارشناسی و مقاطع بالاتر مطرح میشود و در مقطع کاردانی که جنبه کاربردی دارد، آنچه مهم است علاقهمندی به حفظ بهداشت محیط و آموزش این مسأله به عموم مردم است.گفتنی است که رشته بهداشت محیط ابتدا در مقطع کاردانی دانشجو میپذیرد اما دانشجویان میتوانند تا مقطع دکترا در کشور ادامه تحصیل دهند.
موقعیت شغلی در ایران :
اگر جامعه و حکومت به بهداشت و سلامتی اهمیت دهد، فرصتهای شغلی این رشته بسیار زیاد خواهد بود چون هر جا انسان وجود داشته باشد، برای حفظ سلامت او، متخصصان این رشته باید حضور داشته باشند، اما متأسفانه در کشور ما توانمندیهای متخصصان بهداشت محیط ناشناخته مانده و از همینرو فرصتهای شغلی فارغالتحصیلان این رشته به طور کاذب کم شده است.با این وجود یک فارغالتحصیل توانمند بهداشت محیط در مقطع کاردانی میتواند در وزارت بهداشت - درمان و آموزش پزشکی و در مقطع کارشناسی در شهرداریها، سازمان آب و فاضلاب، شرکتهای خصوصی طراحی تصفیهخانه آب و فاضلاب و سازمان حفظ محیطزیست فرصتهای شغلی مناسبی داشته باشد.
|
علم بهداشت محیط به رفاه انسان، تأثیر متقابل انسان بر محیط زیست ومسایل فنی و مدیریتی مربوط با اینها برای بهبود محیط زیست انسان از نقطه نظر بهداشت میپردازد. زیر شاخههای بهداشت محیط شامل بهداشت آب ، تصفیه خانههای آب و فاضلاب، آلودگی هوا، مواد زائد جامد، بهداشت پرتو و غیره میباشد.
بهداشت محیط علم و فن کنترل عواملی از محیط زیست که به هر نحوی از انحاء میتوانند در رفاه، وسلامت جسمی، روحی و اجتماعی فرد تأثیر داشته یا در آینده خواهند داشت میشود.
در این تعریف محیط زیست شامل "هر آنچه غیر از خود فرد" میشود علاوه بر آن باید به مسئله رفاه و سلامتی نیز دقت نمود که بهداشت محیط شامل هر دو میشود .علاوه بر اینکه عواملی که در حال حاضر تأثیر دارند یا در آینده تأثیر گذار خواهند بود نیز توسط علم بهداشت محیط بررسی و کنترل میگردند. بهداشت محیط امروزه به عنوان یکی از رشتههای دانشگاهی تدریس میشود.
در این رشته چهار محور اصلی شامل موضوعات بسیار مختلف و متنوع در زمینه آب، فاضلاب، هوا و زباله میشود. در کنار این مطالب دانشجویان رشتههای بهداشت محیط با موضوعات دیگری مانند بهداشت پرتوها، انواع گندزدایی|گندزداها، انواع روشهای بهسازی محیط، بهداشت مواد غذایی، بهداشت حرفهای، حشره شناسی، سموم ،کاربرد موتور تلمبه ، حفاری چاه ، میکروبیولوی آب و فاضلاب ، اصول هیدرولیک ، نقشه برداری و نقشه کشی و غیره آشنا میشوند. این رشته در مقطع کارشناسی ارشد دارای مدرک مهندسی بوده و دانشجویان در این مقطع تبحر خاصی در طراحی تصفیه خانههای اب و فاضلاب و نیز مدیریت مواد زائد جامد کسب میکنند.
رشته بهداشت محیط تا مقطع دکترای تخصصی در دانشگاههای ایران وجود دارد و ارتباط بسیار نزدیکی با مهندسی محیط زیست دارد.