معرفی رشته ی بیوشیمی بالینی
مقدمه:
باتوجه به اهمیت مقطع کارشناسی ارشد رشته بیوشیمی بالینی و با عنایت به لزوم بازنگری در برنامه قبلی که چندین دوره ملاک تربیت نیروی انسانی در این مقطع بوده است برنامه جدید کارشناسی ارشد بیوشیمی بالینی براساس آیین نامه‌ها و دیدگاههای جدید تخصصی تدوین و تقدیم می‌گردد.
1- تعریف و هدف:
کارشناسی ارشد ناپیوسته بیوشیمی به دوره‌ای اطلاق می‌گردد که تحصیلات بالاتر از کارشناسی را در بر گرفته و اولین مقطع تحصیلی بعد از کارشناسی میباشد.
هدف از این دوره تربیت افراد لایق، متعهد و متخصصی است که بتوانند در اثر آشنایی با روشهای پیشرفته تحقیق و تتبع این علم شرایط نیل به خودکفایی در این رشته را فراهم آورند.
2- طول دوره و شکل نظام:
طول دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته بیوشیمی بالینی 2 سال است و نظام آموزشی آن مطابق آیین‌نامه آموزشی مصوب شورایعالی برنامه ریزی میباشد.
نظام آموزشی این دوره مبتنی بر نظام واحدی است یعنی قبولی یا ردی دانشجو محدود به همان درس میشود و تعداد کل واحدهای درسی با احتساب پایان نامه 32 واحد شامل موارد زیر میباشد:
دروس اصلی 16 واحد
دروس اختیاری 8 واحد
پایان نامه 8 واحد
3- شرایط ورود:
داوطلبین علاوه بر دارا بودن شرایط عمومی گزینش مصوب شورایعالی برنامه ریزی، بایستی دارای دانشنامه کارشناسی در یکی از رشته‌های بیوشیمی - شیمی - زیست‌شناسی - تغذیه - علوم دارویی و علوم آزمایشگاهی باشند.
4- ضرورت و اهمیت:
اهمیت این دوره بر این است که آزمایشگاهی بیوشیمی در حد ضرورت تکمیل و نتیجتاً افراد لایق و کاردان جوابگوی نیازهای جامعه در آزمایشگاههای بیوشیمی میشوند و همین امر موجب ارتقاء کیفیت علمی در تحقیق و تتبع بیوشیمی می‌گردد.
5- نقش و توانایی:
دانشجویانی که این دوره را طی میکنند میتوانند درصورت داشتن شرایط لازم در مؤسسات آموزش عالی و وزارت بهداشت درمان به امر تدریس نظری در مقاطع کاردانی و کارشناسی و تدریس عملی در آزمایشگاههای آموزشی و بالینی و تحقیق بپردازند.
دیباچه:
رشته بهداشت محیط به مطالعه مسائل زیست محیطی از قبیل آب، فاضلاب، زباله، هوا و کنترل بهداشت مواد غذایی میپردازد تا دانشجویان پس از فارغ‌التحصیلی بتوانند در اجتماعات کوچک مستقر شده و پس از مطالعه و بررسی مشکلات بهداشت منطقه در جهت رفع این مشکلات قدم بردارند؛ یعنی دانشجویان باید بتوانند با دادن طرح‌هایی مفید و عملی در زمینه تأمین آب آشامیدنی سالم کمی و کیفی، دفع صحیح زباله، بهسازی اماکن عمومی، مبارزه با حشرات و ناقلین بیماری، مردم را در رفع این مشکلات راهنمایی و کمک کرده و اطلاعات و آمارهای لازم را در موارد فوق جمع‌آوری و طبقه‌بندی نمایند.این رشته در مقطع کاردانی مسائل زیست‌محیطی را به صورت ساده‌تری مطرح می‌کند چون کاردان‌ها در اجتماعات کوچکتری مثل روستاها به مردم خدمت میکنند و به مسائل بهداشتی اولیه آنها از قبیل پاکیزه کردن آب (گندزدایی آب)، مبارزه با حشرات، تصفیه فاضلاب و بهداشت مسکن و اماکن عمومی می‌پردازند. اما در مقطع کارشناسی تخصصی‌تر و فنی‌تر میشود، چون فارغ‌التحصیلان باید بتوانند برای اجتماعات بزرگتر از قبیل شهرها برنامه‌ریزی بهداشتی کنند. برای مثال طراحی تصفیه‌خانه آب یا فاضلاب شهرها، نحوه جمع‌آوری فاضلاب، نحوه توزیع و انتقال آب، شناخت آلاینده‌های هوا و کنترل آنها در حیطه فعالیت فارغ‌التحصیلان کارشناسی بهداشت محیط میباشد.
توانایی‌های لازم :
رشته بهداشت محیط دارای سه جنبه بیولوژی، شیمی، فیزیک و ریاضی است و دانشجوی بهداشت محیط در صورت علاقه‌مندی به هر یک از زمینه‌های فوق می‌تواند در این رشته موفق گردد.برای مثال کارشناس بهداشت محیط که به دروس فنی به ویژه مکانیک سیالات علاقه‌مند است، می‌تواند در زمینه طراحی تصفیه خانه‌ها فعالیت کند. کارشناس علاقه‌مند به بیولوژی نیز می‌تواند در زمینه انتقال بیماریها به انسان توسط فاکتورهای زیست محیطی مطالعه و تحقیق کند و فردی که به شیمی علاقه‌مند است می‌تواند در زمینه فرآیندهای مختلف اعم از فرآیند تصفیه آب یا فاضلاب فعالیت نماید. درواقع این رشته می‌تواند طیف گسترده‌ای از داوطلبان را که دارای علایق و توانمندی‌های متفاوتی هستند، جذب خود کند. قابل ذکر است که زمینه‌های فوق بیشتر در کارشناسی و مقاطع بالاتر مطرح میشود و در مقطع کاردانی که جنبه کاربردی دارد، آنچه مهم است علاقه‌مندی به حفظ بهداشت محیط و آموزش این مسأله به عموم مردم است.گفتنی است که رشته بهداشت محیط ابتدا در مقطع کاردانی دانشجو می‌پذیرد اما دانشجویان میتوانند تا مقطع دکترا در کشور ادامه تحصیل دهند.
موقعیت شغلی در ایران :
اگر جامعه و حکومت به بهداشت و سلامتی اهمیت دهد، فرصت‌های شغلی این رشته بسیار زیاد خواهد بود چون هر جا انسان وجود داشته باشد، برای حفظ سلامت او، متخصصان این رشته باید حضور داشته باشند، اما متأسفانه در کشور ما توانمندی‌های متخصصان بهداشت محیط ناشناخته مانده و از همین‌رو فرصت‌های شغلی فارغ‌التحصیلان این رشته به طور کاذب کم شده است.با این وجود یک فارغ‌التحصیل توانمند بهداشت محیط در مقطع کاردانی می‌تواند در وزارت بهداشت - درمان و آموزش پزشکی و در مقطع کارشناسی در شهرداری‌ها، سازمان آب و فاضلاب، شرکت‌های خصوصی طراحی تصفیه‌خانه آب و فاضلاب و سازمان حفظ محیط‌زیست فرصت‌های شغلی مناسبی داشته باشد.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
علم بهداشت محیط به رفاه انسان، تأثیر متقابل انسان بر محیط زیست ومسایل فنی و مدیریتی مربوط با اینها برای بهبود محیط زیست انسان از نقطه نظر بهداشت میپردازد. زیر شاخه‌های بهداشت محیط شامل بهداشت آب ، تصفیه خانه‌های آب و فاضلاب، آلودگی هوا، مواد زائد جامد، بهداشت پرتو و غیره میباشد.
بهداشت محیط علم و فن کنترل عواملی از محیط زیست که به هر نحوی از انحاء میتوانند در رفاه، وسلامت جسمی، روحی و اجتماعی فرد تأثیر داشته یا در آینده خواهند داشت میشود.
در این تعریف محیط زیست شامل "هر آنچه غیر از خود فرد" میشود علاوه بر آن باید به مسئله رفاه و سلامتی نیز دقت نمود که بهداشت محیط شامل هر دو میشود .علاوه بر اینکه عواملی که در حال حاضر تأثیر دارند یا در آینده تأثیر گذار خواهند بود نیز توسط علم بهداشت محیط بررسی و کنترل میگردند. بهداشت محیط امروزه به عنوان یکی از رشته‌های دانشگاهی تدریس میشود.
در این رشته چهار محور اصلی شامل موضوعات بسیار مختلف و متنوع در زمینه آب، فاضلاب، هوا و زباله میشود. در کنار این مطالب دانشجویان رشته‌های بهداشت محیط با موضوعات دیگری مانند بهداشت پرتوها، انواع گندزدایی|گندزداها، انواع روشهای بهسازی محیط، بهداشت مواد غذایی، بهداشت حرفه‌ای، حشره شناسی، سموم ،کاربرد موتور تلمبه ، حفاری چاه ، میکروبیولوی آب و فاضلاب ، اصول هیدرولیک ، نقشه برداری و نقشه کشی و غیره آشنا میشوند. این رشته در مقطع کارشناسی ارشد دارای مدرک مهندسی بوده و دانشجویان در این مقطع تبحر خاصی در طراحی تصفیه خانه‌های اب و فاضلاب و نیز مدیریت مواد زائد جامد کسب میکنند.
رشته بهداشت محیط تا مقطع دکترای تخصصی در دانشگاههای ایران وجود دارد و ارتباط بسیار نزدیکی با مهندسی محیط زیست دارد.
معرفی رشته ایمنی شناسی
ایمنی نوع ویژه‌ای از مقاومت است که اولا در طول زندگی فرد بر اثر تماس با مواد خارجی مشخص ایجاد میشود. دوما اغلب تنها در برابر یک میکروب بیماریزا یا سم که محرک تولید آن بوده است، نقش حفاظتی دارد. سوما موجب حفاظت در برابر عامل محرک ایمنی برای مدت طولانی است...
مقدمه
از زمان کخ و پاستور پیشرفت فوق العاده‌ای در درک اساسی نظریه‌های ایمنی شناسی حاصل شده است. گرچه برخی وسایل دفاع غیر اختصاصی در جانوران پست و عالی یافت شده است ولی ظرفیت واکنش ایمنی اختصاصی منحصرا درطی تکامل مهره داران پیدا شده و در جانوران بی‌مهره وجود ندارد. ویژگی واکنشهای ایمنی شناسی افق جالب توجهی برای پژوهش در این زمینه را فراهم می‌نماید و بدین وسیله مولکولهایی که در چنین واکنشهایی تمایل به یکدیگر دارند مشخص میشود. معلوم گشته مکانیسمهای اختصاصی برای انواع واکنشهایی که با دفاع ضد میکروبی ارتباطی ندارد دخالت دارد.
بدین نحو تحت شرایط اختصاصی واکنشهای ایمنی می‌تواند آسیب بافتی یا اثرات سوء در بدن میزبان ایجاد نماید (واکنشهای آلرژیک) و این قبیل واکنشها همچنین در رد پیوندها دخالت دارد. واکنشهای ایمنی اختصاصی در گروهبندی خون ، در تشخیص بیماریها ، در رده بندی باکتریها و حتی تشخیص هویت انسانها در پژوهشهای جنایی بکار گرفته میشود. دامنه ایمنی شناسی وسیع‌تر گشته و شامل ایمنوشیمی ، ایمنوژنتیک ، ایمنی شناسی پیوند و ایمنی شناسی تومورها و ایمنی شناسی جنین میباشد.
تاریخچه
سالها قبل از کشف میکروبها معلوم شده بود که یکبار ابتلا به بیماری نظیر آبله فرد بهبود یافته را اختصاصا در برابر آن بیماری ایمن می‌سازد. قبل از سال 1800 ادوارد جنر اظهار داشت افرادی که در معرض آبله گاوی قرار می‌گیرند غالبا نسبت به آبله انسانی حساس نمی‌باشند. در قرن 19 لویی پاستور ، رابرت کوخ و سایرین کوششی جهت بررسی امکان ایمن سازی انسان با میکروبهای سیاه زخم ، هاری و سایر بیماریها به عمل آوردند. آنها دریافتند که ایجاد ایمنی در صورتی امکان دارد که این قبیل میکروبها طوری تغییر داده شوند که قدرت بیماریزایی خود را از دست داده (ضعیف شده) یا کشته شوند. بدین نحو ایمنی شناسی در رشته میکروب شناسی توسعه پیدا کرد.
ایمنی طبیعی و اکتسابی
ایمنی طبیعی موروثی بوده و مستقل از برخورد قبلی با آنتی ژنها است و غالبا به فعالیت فاگوسیتها و فاکتورهای دفاعی غیر اختصاصی وابسته است. از طرف دیگر ایمنی اکتسابی در اثر برخورد با عامل بیگانه بوجود می‌آید. بطور کلی ایمنی اکتسابی به تولید یا کسب آنتی کور یا سلولهای ایمنی اختصاص یافته بستگی داشته و از اینرو فوق‌العاده اختصاصی میباشد.
آنتی کور و آنتی ژن
آنتی کور پروتئینی است که بدن در پاسخ به وجود یک آنتی ژن تولید کرده و این ماده اختصاصا می‌تواند با همان آنتی ژن ترکیب شود. آنتی ژن ماده‌ای است که قادر به تولید آنتی کور اختصاصی بوده و اختصاصا با آن واکنش می‌دهد. ویژگی یک مولکولی آنتی ژن یا آنتی کور با اندازه و شکل شاخص آنتی ژن و محل واکنش‌گر آنتی کور مربوطه تعیین میشود. تناسب دقیق بین شاخص آنتی ژنی و محل واکنش‌گر مولکول آنتی کور هنگامی قابل فهم است که ماهیت پیوند دو مولکول بررسی شود. نیرویی که موجب انجام واکنش بین آنتی ژن و آنتی کور میشود مانند پیوندهای هیدروژنی ضعیف است و از اینرو برای نگهداشتن دو مولکول متصل بهم پیوندهای ضعیف بین آن دو برقرار گردد.
ایمنی همورال
از آنجا که این ایمنی وابسته به مولکولهای مشخصی به نام پادتن است و در مایعات بدن قابل حل است، هومورال نامیده میشود. با ورود یک پادگن به بدن ، پادتن تولید می‌گردد که قادر به ایجاد پیوند اختصاصی با پادگن محرک تولید آن است. پادتنها تحت نام کلی ایمونوگلوبولین نیز شناخته میشوند، زیرا جزء گروهی از پروتئینها به نام گلوبولینها هستند. ایمونوگلوبولین‌ها بر مبنای خواص فیزیکی ، شیمیایی و ایمونولوژیکی به 5 گروه عمده IgA ، IgM ، IgG ، IgD ، IgE تقسیم میشوند.
ایمنوگلوبولین‌ها با وجود تنوع ساختاری اغلب از چهار رشته پروتئینی تشکیل شده‌اند که به شکل ساختار « Y » به یکدیگر پیوند یافته‌اند. دو رشته کوتاهتر را رشته‌ها یا زنجیره‌های سبک (L) می‌نامند که با پیوند کووالانسی به انشعابات رشته‌ها یا زنجیره‌های درازتر سنگین (H) متصل میشوند. اختصاصی بودن نقاط اتصال بوسیله ترتیب قرار گرفتن آمینو اسیدها در بخش متغیر هر دو رشته H و L تعیین میشود.
ایمنی وابسته به سلول
ایمنی که با فعال شدن سلولهای ایمنی اختصاص یافته نه آنتی کورهای هومورال پدید می‌آید ایمنی وابسته به سلول نامیده میشود. در حالی که ایمنی هورمورال را می‌توان با انتقال سرم واجد آنتی کور با سلولهای مولد آنتی کور بطور اکتسابی به فرد غیر ایمن انتقال داد. ایمنی وابسته به سلول را منحصرا می‌توان با انتقال سلولهای حساس شده پدید آورد. لنفوسیتهای T و ماکروفاژها هر دو در ایمنی وابسته به سلول شرکت دارند.
ایمنی وابسته به سلول اهمیت زیادی در واکنش نسبت به اغلب تومورها و سلولهای بیگانه دربافت پیوند شده نظیر کلیه و پوست دارد. برای از بین رفتن یک سلول بیگانه بوسیله سلول T بایستی تماس نزدیکی بین سلول T ایمن و سلول واجد آنتی ژن حاصل گردد. مکانیسم از بین رفتن این سلولها در ایمنی وابسته به سلول به خوبی شناخته نشده است ولی آنچه مسلم است این است که بیش از یک مکانیسم دخالت دارد.
تحمل پذیری ایمنی
فاکتورهای متعددی از جمله سازمان ژنتیکی درتعیین واکنش میزبان نسبت به آنتی ژن خاص دخالت دارد. عدم توانایی ایجاد پاسخ ایمنی نسبت به آنتی ژن قوی را تحمل پذیری ایمنی می‌نامند و این حالت به راههای مختلف بوجود می‌آید. تشخیص بافت خودی و در نتیجه عدم واکنش ایمنی نسبت به ماده خودی شکلی از تحمل پذیری است.مکانیسمهای کنترل پیچیده‌ای در این پدیده عمل می‌کند که در حال حاضر فقط تعداد معدودی از آنها بطور کامل شناخته شده است.
ارتباط با سایر علوم
رشته ایمنی شناسی با بسیاری از رشته‌های علوم پزشکی و علوم پایه پزشکی از جمله زیست شناسی ، میکروبیولوژی ، ویروس شناسی ، انگل شناسی و بیوشیمی بالینی ارتباط نزدیک دارد.
|
|
|
فصل اول مشخصات کلی، برنامه و سرفصل دروس دوره کارشناسی ارشد (ناپیوسته) رشته ایمنی شناسی پزشکی
مقدمه: بخاطر پیشرفت‌های زیاد در چند دهه اخیر در زمینه ایمنی‌شناسی (Immunology) و انبوه دانش اطلاعات نظری و عملی که در این رشته علمی فراهم گردیده است، علم ایمنی شناسی بعنوان یک رشته علمی مجزا و مستقل از سایر علوم پایه شناخته شده است و در اکثر دانشگاههای معتبر دنیا دوره‌های آموزشی که منتهی به دانشنامه‌های علمی در سطح کارشناسی ارشد و بالاتر میشود دایر گردیده است در ایران نیز به منظور تأمین نیروی انسانی عالم و متعهد در رشته ایمنی شناسی و انجام خدمات تشخیص آزمایشگاهی بیماریها و دستیابی به راههای تحقیق و تتبع در این علم و نیل به خودکفائی علمی، دور کارشناسی ارشد ایمنی‌شناسی در دانشگاههای واجد شرایط دایر می‌گردد. 1- تعریف و هدف: این دوره یکی از دوره‌های آموزشی علوم پایه در گروه پزشکی در مقطع کارشناسی ارشد است و هدف آن تربیت افراد در سطح کارشناسی ارشد (فوق لیسانس) برای انتقال و آموزش اطلاعات و معلومات ایمنی شناسی عملی به دیگران با استفاده از روشهای گفتاری و آزمایشگاهی و کسب توانائی در تفسیر و تعریف دقیق از پدیده‌ها و واکنشهای ایمنونولوژی است. همچنین در این برنامه دانشجویان در زمینه تکنیکهای مختلف ایمونولوژی که در تشخیص بیماریها بکار می‌رود آموزش کافی می‌بینند تا بتوانند در تشخیص آزمایشگاهی بیماریها در مراکز پزشکی، آموزشی و پژوهشی خدمت نمایند و با روشهای نظری و عملی تحقیق آشنا میگردند تا بتوانند با استفاده از دانش خود در اجرای پروژه‌های تحقیقاتی همکاری نمایند. 2- طول دوره: طول متوسط دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته ایمنی شناسی 2 سال است و دانشجویان بایستی موضوع تحقیقات مربوط به پایان نامه تحصیلی خود را حداکثر تا پایان سال اول تحصیلی مشخص نمایند. با مقررات و آئین نامه های آموزشی دوره های کارشناسی ارشد ناپیوسته برای این دوره نیز اجرا می‌گردد. 3-واحدهای درسی: تعداد واحدهای این دوره 32 واحد میباشد و در صورت لزوم دانشجو علاوه بر این واحدها، باید برحسب نیاز با نظر اساتید گروه در چهارچوب مصوب شورایعالی برنامه‌ریزی، مقدمتاً برخی یا تمام واحدهای دروس کمبود یا جبرانی مندرج در این برنامه را بگذراند. دروس الزامی 23 واحد دروس اختیاری 2 واحد ب: پایان نامه 7 واحد 4- پذیرش دانشجو: کسانی میتوانند در این دوره شرکت و پس از قبولی این دوره را بگذرانند که دارای دانشنامه کارشناسی در رشته‌های بیولوژی (گرایش جانوری، بیولوژی سلولی، مولکولی و یا ژنتیک) باکتری شناسی، ایمنی شناسی، میکروبیولوژی، علوم آزمایشگاهی، فیزیولوژی و بیوشیمی از یکی از دانشگاههای ایران و یا یکی از دانشگاههای معتبر خارجی باشند. مواد امتحانی آزمون ورودی و ضرائب آنها عبارتند از: زبان خارجی 20 درصد ایمونولوژی 20 درصد بیوشیمی 20 درصد میکروبشناسی 20 درصد بیولوژی سلولی ملکولی 20 درصد 5- ظرفیت پذیرش: تعداد دانشجو برای هر دور متناسب با امکانات آموزشی و پژوهشکده دانشکده مربوطه میباشد. 6- نقش و توانایی: دانشجویانی که این دوره کارشناسی ارشد را با موفقیت به پایان می‌رسانند در آزمایشگاههای مراکز درمانی و بهداشتی در امر تشخیص آزمایشگاهی بیماریهای عفونی و غیرعفونی خدمت خواهند بود میتوانند پروژه‌های تحقیقاتی را به اجراء بگذرانند، علاوه بر آن فارغ‌التحصیلان کارشناسی ارشد ایمنی شناسی میتوانند درصورت داشتن صلاحیتهای لازم آموزش عملی (آزمایشگاهی) ایمنی‌شناسی را در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی دیگر عهده دار شوند. 7- ضرورت و اهمیت: الف - نیاز جامعه به نیروی انسانی آموزش دیده در زمینه ایمنی‌شناسی تا بتوانند تشخیص آزمایشگاهی بیماریها را تا آنجا که مربوط به سنجش و ارزیابی متغیرهای سلولی و ملکولی سیستم ایمنی بدن می‌گردد با دقت لازم و استاندارد مطلوب عهده دار شوند. ب - نیاز جامعه در پزشکی جامعه نگر به افراد با تحصیلات عالی در رشته ایمنی شناسی برای مسائل مربوط به پیشگیری از بیماریها با واکسیناسیون، ارزیابی واکسیناسیون و مصونیت، تحقیق در کارآئی واکسن‌های جدید، تولید و ساخت واکسن‌ها، آنتی‌ژن‌ها، آنتی‌سرمها، آنتی‌بادیهای منوکلونال و سایر فرآورده‌های ایمونولوژیک. ج - انجام خدمات پژوهشی در مراکز دانشگاهها و مؤسسات و مراکز تحقیقاتی و آموزش ایمونولوژی عملی (آزمایشگاهی) به دانشجویان در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی در صورت داشتن شرایط لازم.
فصل دوم برنامه دروس کارشناسی ارشد (ناپیوسته) رشته ایمنی شناسی پزشکی
الف - دروس کمبود یا جبرانی
ب - دروس اختیاری
تبصره: دانشجو می‌بایست 2 واحد از دروس فوق را انتخاب نموده و بگذراند.
پ - دروس الزامی
معرفی و بازار کار رشته ایمونولوژی ایمنی‌شناسی یا ایمونولوژی یکی از شاخه‌های زیست‌شناسی است که به بررسی انواع واکنش ایمنی جانداران در برابر آنتی ژن‌های بیگانه و روند ایجاد مصونیت در برابر عوامل بیماریزا میپردازد. ایمونولوژی علم شناخت، بررسی و اثبات سیستمهای دخیل در ایمنی بدن است. سیستم ایمنی بدن سیستمی پیچیده و در نهایت دقت میباشد که شامل اعضاء متنوع، با عملکردی متفاوت و مرتبط می باشند که در صورت کوچکترین تداخل و ناهماهنگی در انجام وظایف اعضاء آن امکان پیدایش اختلالات و ظهور عوارضی وخیم و بعضا غیر قابل برگشت وجود دارد. از جمله اعضاء اصلی و فرعی این سیستم می توان به سلولها (مانند لنفوسیتها، مونوسیتها، ماکروفاژها و سلولهای فرعی و تخصصی دیگر) ، بافت ها (بافتهای لنفاوی، بافت پوششی و ...) ومولکول‌های محلول در خون (مانند آنتی بادی ها، کمپلمان و سایتوکاینها و ... ) اشاره کرد. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
با توجه به اینکه انتقال تعداد قابل توجهی از بیماریهای شناخته شده بومی ایران بوسیله حشرات و بندپایان صورت می گیرد و متاسفانه با همه اقدامتی که در نیم قرن اخیر برای از بین بردن و یا کاهش ذخائر انگلی صورت گرفته است نتوانسته است ریشه کنی هیچ یک از بیماریها به جز بیماری پیوک بیانجامد .
لذانیا زبه تربیت افرادی است که بتوانند در این زمینه فعالیت نمایند . دوره کارشناسی ناپیوسته حشره شناسی و مبارزه با ناقلین به منظور تامین این نیروی انسانی برنامه ریزی شده است .
هدف از دوره کارشناسی ناپیوسته حشره شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین تربیت افرادی است که بیماریهای منتقله و ناراحتی های ناشی از حشرات و دیگر بندپایان را شناسائس کرده و راه حل های مناسب برای رفع این مشکلات ارائه و در حسن اجرای آن نظارت نمایند . دروس ان به صورت نظری ، عملی و کارآموزی ارائه می گردد .
تعداد واحدهای درسی این دوره 70 واحد به شرح زیر می باشد .
الف ) واحدهای عمومی 9 واحد
ب ) واحدهای پایه 16 واحد
ج ) واحدهای اصلی 7 واحد
د ) واحدهای اختصاصی 26 واحد
ه ) کارآموزی در عرصه 12 واحد
تاریخچه رشته و پیشرفت های جدید
رشته علوم تشریحی قدیمی ترین شاخه علوم پایه پزشکی است بطوریکه سایر شاخه‌های علوم پایه پزشکی از آن به تدریج نشأت گرفته است و در دو ده اخیر با ظهور علم آموزش پزشکی این رشته دچار تحول چشمگیری شده است. بطوریکه ازیک ظرف شاخه کالبد شناسی این رشته بنابر اصول آموزش پزشکی (Medical Education) از صورت تشریحی محض خارج و بصورت کاربردی و بالینی و عملی (Functional) تغییر یافته است و از طرف دیگر دروس بیولوژی سلولی و تکنیک‌هایی از قبیل الکترون میکروسکوپی، کشت سلولی، مورفومتری و هیستوشیمی به این علم اضافه شد و پهنه این علم را گسترش داده است.
ارزشها و باورها (فلسفه):
فارغ‌التحصیلان رشته علوم تشریحی براساس نظام ارزشهای اسلامی حاکم بر جامعه، بایستی از راه پژوهشهای بنیادی، کاربردی کیفی و تقویت مطالعات نظری با رویکردی جامع و ایجاد تفکر آموزش مداوم و تعامل با سایر شاخه‌های دانش در تحقق این رویکرد بکوشند.
دانشجویان و دانش آموختگان با تأکید بر عدالت اجتماعی تلاش در جهت ایجاد انگیزه در دانشجویان علوم پزشکی برای ارتقاء سطح سلامت جامعه خدمات مطلوبی را ارائه می‌نمایند.
4- رسالت :(Mission)
رسالت رشته عبارت است از تربیت دانش آموختگانی که بتوانند پس از آشنایی با روشها و فنون تدریس و تحقیق در رشته علوم تشریحی، با توانایی درک ویژگیهای ساختمانی بدن انسان از نظر ماکروسکوپی، میکروسکوپی و تکامل، توانایی استفاده از روشهای میکروآناتومی در تدریس و تحقیق را داشته باشند و با تلاش در جهت ایجاد انگیزه دانشجویان علوم پزشکی برای ارتقاء سطح سلامت جامعه بکوشند. همچنین باتوجه به مدرنترین روشهای آموزشی در تربیت فراگیران جهت شکوفایی استعدادها و توانائی‌هایشان برای تشخیص و درمان بیماریها گام بردارند. کارشناسان ارشد رشته علوم تشریحی گروهی از افراد مجرب در ارائه خدمات آموزشی و پژوهشی در مراکز آموزشی تحقیقاتی بوده و مأموریتهای فوق در تربیت آنان مدنظر قرار گرفته است.
5- چشم انداز :(Vision)
فارغ‌التحصیلان کارشناسی ارشد علوم تشریحی با بهره‌گیری از آموزش فعال و خلاقیت‌ها، باعث پیشرفت در زمینه آموزش و همچنین با انجام پژوهشهای بنیادی و نیز ترکیب پژوهشهای پایه و بالینی باعث تبدیل بخش علوم تشریحی خود به یکی از بهترین و شاخص‌ترین بخش‌های دانشگاه در سطح ملی و بین‌المللی خواهند شد.
6- اهداف کلی (Aims)
اهداف کلی برنامه کارشناسی ارشد علوم تشریحی عبارت است از:
تربیت فراگیرانی که با بهره گیری از متون علمی موجود بتوانند بر مبانی علوم تشریحی احاطه یابند.
- با روشها و فنون تدریس و تحقیق در رشته علوم تشریحی آشنا شوند.
- توانایی درک ویژگیهای ساختمانی بدن انسان از نظر ماکروسکوپی، میکروسکوپی و تکامل را پیدا کنند.
- توانایی استفاده از روشهای میکروآناتومی در تدریس و تحقیق را پیدا نمایند.
7- نقش دانش آموختگان (Role Definition)
دانش آموختگان مقطع کارشناسی ارشد رشته علوم تشریحی در دو حیطه آموزشی و پژوهشی نقش دارند.
8- وظایف حرفه‌ای دانش آموختگان (Task Analysis)
وظایف فارغ‌التحصیلان کارشناسی ارشد علوم تشریحی بر پایه نقش آموزشی ایشان عبارت است از:
- تدریس دروس عملی کالبدشناسی، بافت‌شناسی و جنین شناسی.
- فیکس کردن جسد و نگهداری از اجساد و اعضاء فیکس شده.
- تشریح جسد و شناخت واریاسیون‌های طبیعی کالبد انسان.
- تهیه لامهای میکروسکوپی (بافت شناسی - جنین شناسی).
وظایف فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد رشته علوم تشریحی بر پایه نقش پژوهشی ایشان عبارتست از:
- مشارکت در طراحی و اجرای طرحهای تحقیقاتی در حوزه علوم تشریحی.
9- استراتژی‌های اجرایی برنامه
در اجرای برنامه آموزشی رشته علوم تشریحی در مقطع کارشناسی ارشد استراتژی‌های زیر مدنظر قرار گرفته است:
- این برنامه مبتنی بر نیازهای ملی و محلی (Local) میباشد.
- طراحی برنامه آموزشی مبتنی بر وظایف حرفه‌ای آینده میباشد.
- در طراحی این برنامه آموزشی تربیت نیروی چند پیشه موردنظر است.
- در این برنامه توجه به روشها و فنون جدید آموزشی از اهمیت بالایی برخوردار است.
- در تدوین این برنامه آموزشی، استراتژی آموزشی غالباً حرکت بسوی دانشجو محوری میباشد.
- در این برنامه آموزشی، به مسائل نگرشی و مهارتهای ارتباطی توجه و تأکید شده است.
- این برنامه آینده نگر بوده و توانایی هماهنگی با تغییرات الگوهای آموزشی و پژوهشی را دارا میباشد و به دنبال آن تغییر در وظایف فارغ‌التحصیلان را پیش بینی می‌کند.
10- شرایط و نحوه پذیرش دانشجو
داوطلبین ورود به دوره کارشناسی ارشد رشته علوم تشریحی بایستی علاوه بر دارا بودن شرایط عمومی گزینش دوره کارشناسی ارشد مصوب شورایعالی برنامه ریزی باید حداقل دارای دانشنامه کارشناسی (لیسانس) در یکی از رشته‌های آناتومی، زیست‌شناسی (کلیه گرایشها)، فیزیوتراپی، کاردرمانی، شنوایی ناشی، پرستاری، مامایی، علوم آزمایشگاهی، گفتار درمانی، رادیولوژی، بافت شناسی و جنین شناسی باشند.
11- رشته‌های مشابه در داخل کشور: وجود ندارد
12- رشته های مشابه در خارج از کشور: از جمله کشورهای که دوره کارشناسی ارشد علوم تشریحی مشابه دارند عبارتند از: آمریکا، کانادا، انگلستان، هندوستان، مالزی، استرالیا و کشورهای آسیای میانه و آمریکای جنوبی.
13- شرایط موردنیاز برای راه اندازی رشته:
مطابق ضوابط شورای نظارت، ارزشیابی و گسترش دانشگاه علوم پزشکی کشور میباشد.
14- موارد دیگر (مانند بورسیه شدن دانشجویان...):
اعزام بورسیه به خارج از کشور براساس نیاز و مطابق قوانین وزارت متبوع میباشد.
نام دوره: دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته رشته علوم تشریحی Anatomical Sciences (M.S.)
طول کل دوره: براساس آئین نامه آموزشی دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته مصوب شورای عالی برنامه ریزی میباشد.
واحدهای درسی:
تعداد کل واحدهای این دوره 32 واحد شامل 24 واحد دروس اختصاصی اجباری (Core)، 2 واحد دروس اختصاصی اختیاری (non core) و 6 واحد پایان نامه میباشد. دانشجو موظف است علاوه بر گذراندن واحدهای دوره با تشخیص گروه آموزشی و تائید شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه تمامی یا تعدادی از دروس کمبود یا جبرانی (جدول الف) را نیز بگذراند.
صنعت و بازارکار
دانشجویانی که این دوره آموزشی را طی می کنند می توانند در صورت داشتن شراط لازم در موسسات آموزش عالی به امر تدریس و تحقیق پرداخته و همچنین ضمن کمک به امر برنامه ریزی در موسسات و مراکزدرمانی و بهداشتی یامراکز تحقیقاتی انجام وظیفه نمایند.
